Trải qua nhiều thế hệ, nghề săn trầm (đi điệu) đã hình thành nên những quy tắc riêng, phương pháp đặc biệt. Một trong số đó là kỹ thuật "ngậm ngải tìm trầm" - bí quyết được các phu trầm xem như "bảo bối" không thể thiếu khi vào rừng. Đây là yếu tố mang nhiều sắc thái huyền bí, tâm linh và không hoàn toàn được khoa học chứng minh.
"Ngải" trong ngữ cảnh này thường được hiểu theo những ý nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào quan niệm dân gian hay các lời truyền miệng.
Ngải là một loại cây thuốc hoặc thảo dược đặc biệt
Người đi tìm trầm (phu trầm) xưa kia thường phải lặn lội vào rừng sâu nước độc, đối mặt với nhiều nguy hiểm như rắn rết, thú dữ, ma thiêng nước độc, bệnh tật. Họ tin rằng có một số loại "ngải" (có thể là rễ cây, lá cây, hoặc một loại thuốc bí truyền) mà khi ngậm vào miệng hoặc đem theo người sẽ giúp họ:
- Tránh được thú dữ, rắn rết, cũng như các loại côn trùng độc.
- Chống lại lam sơn chướng khí, bệnh tật hiểm nghèo nơi rừng thiêng nước độc.
- Giữ sức khỏe, thể lực, sự bền bỉ, tỉnh táo để vượt qua hành trình gian khổ.
- Một số niềm tin còn cho rằng ngải giúp họ có thể "linh cảm" được nơi có trầm.
* Cách luyện chế và sử dụng ngải trầm
Nhìn chung, các thông tin về cách luyện chế và sử dụng "ngải trầm" thường rất mơ hồ, mang tính bí truyền, cha truyền con nối, hoặc chỉ một số rất ít những người trong nghề mới biết. Không có một công thức cụ thể hay kinh nghiệm phổ biến nào được ghi nhận rộng rãi. Nó thường được kể lại là việc thu hái một loại cây đặc biệt vào một khung giờ nhất định, phơi khô rồi sao tẩm theo phương pháp riêng, hoặc cần phải kết hợp với nhiều loại thảo dược với nhau. Khi sử dụng, người đi rừng có thể ngậm 1 miếng nhỏ ở trong miệng, hoặc đeo như một loại bùa hộ mệnh.
Theo một số phu trầm từng sử dụng thì ngải có vị rất đắng!
Ngải trầm là 1 loại bùa chú, phép thuật
Một số cách diễn giải khác lại cho rằng "ngải trầm" ở đây liên có sự quan đến các yếu tố bùa chú, phép thuật. Người đi tìm trầm có thể tìm đến các thầy mo, thầy pháp, thầy lang để xin "bùa ngải" với niềm tin rằng nó sẽ giúp người sở hữu may mắn tìm được trầm, tránh được các tai ương. Trong trường hợp này, "ngải" không hẳn là một loại cây cụ thể nào đó mà là một vật phẩm đã được "luyện chế" qua các nghi thức tâm linh.
Có thuyết còn kể rằng ngải luyện chế còn lừa để hổ ăn vào, sau đó đi giết hổ rồi mới lấy ra dùng nhằm tăng cường hiệu nghiệm.
Có thể thấy, cụm từ "ngậm ngải tìm trầm" mô tả hành động của những người phu trầm xưa: họ ngậm một loại "ngải" (dù là thảo dược hay vật phẩm tâm linh) với hy vọng nó sẽ bảo vệ họ và giúp họ may mắn tìm thấy trầm hương quý giá.
1 truyền thuyết về ngải trầm
Truyền thuyết cũng kể lại: Ngày xưa, có một người đàn ông nghèo khó, mong muốn đổi đời bằng cách đi vào rừng sâu tìm trầm hương. Trước khi đi, người đàn ông được mách rằng, nếu như muốn tìm được trầm thì phải đến thầy mo để xin ngải. Điều kiện để ngậm thì không được quá 100 ngày. Nếu quá thời hạn, ngải sẽ "phản chủ", người ngậm sẽ hóa thành hổ, vĩnh viễn không thể trở lại làm người.
Sau khi tìm được, ông tạm biệt vợ và vào rừng. Người đàn ông quả thực tìm được trầm sau nhiều ngày gian khổ, nhưng vì lòng tham, ông không quay về mà lại tiếp tục tìm kiếm nhiều hơn. Đến ngày thứ 100, ông không kịp trở về, đến đêm thì trên người mọc ra lông, móng và hóa thành hổ, trở thành một con thú hoang.
"Ngải" là một loại bùa chú hoặc cây thuốc có tính linh, thường được luyện bằng các nghi thức huyền bí, với niềm tin rằng nó mang lại sức mạnh siêu nhiên – có thể giúp người tránh thú dữ, nhìn thấy trầm, hoặc chống lại những thế lực tâm linh rừng thiêng nước độc. Người đi tìm trầm ngậm ngải với mục đích tăng sức mạnh, khai mở giác quan để nhìn thấy hoặc cảm được vị trí của "trầm". Không có bằng chứng khoa học cụ thể nào xác minh hoàn toàn công dụng và cách luyện chế "ngải" theo nghĩa huyền bí này. Tuy nhiên, những câu truyện nhuốm màu truyền thuyết cùng thực tế khắc nghiệt của nghề phu trầm luôn khiến nhiều người phải tò mò.
